Vandaag viert mijn zwager zijn verjaardag. En met de gedachte aan wat ik hem cadeau zou geven, werd ik overvallen door een zware bui van melancholie. Begrijp me goed ik ben geen analoge tuttenbol, eerder een digitale gadgetfreak, maar plots bedacht ik me het grote gemis dat ontstaat met de komst van de e-reader: ik zou nooit meer een boek cadeau krijgen!
Ok, ok, iemand kan mij een tegoed cadeau doen van Amazon of iTunes, maar dat is vergelijkbaar met een boekenbon, een inspiratieloos net-niet-cadeau.
Nee, dan het gevoel wanneer je een pakje in handen krijgt, zwaar in de hand, mooi ingepakt met scherpe vouwen, de naam van een goede boekhandel op een stickertje. Je probeert de titel te raden aan de hand van de dikte van het cadeau en degene die het geeft. Dat is onbegonnen werk, maar je doet het toch.
En dan het plezier als je het voorzichtig of al scheurend uitpakt, afhankelijk van je geduld, en het verse boek op je schoot ligt. Mensen zweren bij de geur van een nieuwe auto. Op de geur van een vers goed boek valt niet veel af te dingen. Je ruikt onwillekeurig altijd even aan een nieuw boek. Zalig, heerlijk papier, goede inkt.
Je beoordeelt ook direct of je het boek al gelezen hebt. Een gegeven paard mag je niet in de bek kijken, maar een boek dat je al hebt gelezen, mag je zonder omhaal teruggeven.
Sterker nog, de gever zegt vaak al voordat je het openmaakt:
'Ik heb het bonnetje nog, hoor. Als je het al hebt gelezen, kan ik het terugbrengen.'
Voor gever en ontvanger is namelijk de klap van de teleurstelling te groot
als je het daadwerkelijk al hebt gelezen dat het al gelezen boek dan snel wordt weggemoffeld in een tas door de gever. Geen woorden aan vuil maken. Jammer. Het vervangende boek dat je later krijgt, of vaker nog, zelf gaat kopen, haalt het overigens niet meer bij het cadeau. Daar de verrassing ontbreekt.
Als je het boek nog niet hebt gelezen, wat gelukkig vaker voorkomt, meld je dat omstandig aan de gever. Grote opluchting bij beiden.
`Ik heb het nog niet gelezen!'
`Heb je het nog niet gelezen?'
`Nee, ik heb het nog niet gelezen.'
`Oh, gelukkig, ik dacht dat je het misschien al gelezen had.
Nou, ja, ik had het bonnetje gehad. Je had het kunenn ruilen.'
`Nee, dat hoeft niet, ik heb het nog niet gelezen.
Dan volgt een omslagpunt in het cadeauritueel. De gever moet nu niet gaan denken, dat je het boek niks vindt, omdat je het nog niet gelezen hebt.
`Maar het stond wel op mijn lijstje.
Ik had er wel al over gelezen, en ik wilde het al lezen.'
`Ja, is het wat?'
`Ja, heel mooi, dank je.'
`Echt?'
`Ja, het stond op mijn lijstje.'
De twijfelkonten onder de boekengevers houden dan vaak een omstandig verhaal over alle boeken die ze in hun handen hebben gehad voor ze dit boek uitkozen. Voor hen is het een hele opluchting, als je dan als gever vertelt dat je die boeken al wel had gelezen. Gelukkig, ze hebben het juiste boek gekozen.
De echte dankbaarheid tussen boekenliefhebbers die elkaar een boek geven zit hem in het feit dat de cadeauontvanger uitgebreid het boek mag bekijken en er zelfs al een stukje in mag lezen. Niet meer dan de eerste alinea, de eerste bladzijde. Langer dan dat, maakt je een zonderlinge asociale boekenwurm, die zijn gezelschap de deur uit wil lezen. Nee, daarna vraag je of je gezelschap koffie lust, of iets anders.
En als je dan al snel een eerste alinea leest, dien je wel je hoofd in de plooi te houden, veel te knikken en tussendoor te zeggen. 'oh mooi, een mooi boek' anders denkt de gever nog dat je het boek uitgebreid zit te keuren en het na een eerste lezing alsnog afkeurt. Het vers ontvangen boek bewaar je nog even op het uitgescheurde cadeaupapier tot de gever weer naar huis is.
Meestal krijg je overigens een paperback en geen hardcover boek, omdat de paperback eerder binnen het cadeaubudget vallen.
Bij het lezen van de eerste alinea, sla je heel voorzichtig de dunne kartonnen cover open. Er mag nog geen vouw in komen. Nu nog niet, pas als het feest voorbij is. En een gegeven boek mag ook nog geen ezelsoor hebben. Of een snijfoutje van de drukker. Zo jammer. Al is dit geen reden om het terug te geven. Je legt het boek dan snel weg. Niemand gezien.
Ik kreeg ooit een boek dat halverwege met een compleet ander verhaal begon. Het boek was gekocht bij de Blokker. It figures. Blokker blijf bij je leest. Blokker zelf gaf dan ook niet thuis toen ik meldde dat ik graag het goede einde van mijn boek wilde weten. De medewerkster keek me slechts glazig aan. Dat wist zij niet.
Het boek met het verkeerde einde was uitgegeven bij de Geus. De medewerker van de uitgeverij die ik een mailtje stuurde, begreep mijn frustratie wel en ik kreeg direct een nieuw exemplaar met het juiste einde. Het boek heette Agnes, en ik heb dit daarna doorgegeven aan een boekenliefhebber met die naam. Een boek doorgeven, is overigens een hele andere blog dan een boek cadeau geven.
Een boek dat je cadeau hebt gekregen wordt de rest van zijn leven bij jou in de boekenkast omgeven door een wolkje met de naam van de gever. Je duidt het boek niet met haar titel aan, maar het is dat boek dat je van je zus hebt gekregen.
Of je een boekencadeaugever en -ontvanger bent, die twee rollen gaan vaak samen, hangt sterk af van het nest waarin je bent opgegroeid. In mijn ouderlijk gezin geef je elkaar niet alleen graag boeken cadeau, je vraagt ook expliciet welke titel iemand wil hebben. Geen verrassingen, daar houden de Magilsen's niet zo van.
Mijn schoonfamilie weet de verrassing meer te waarderen en kijkt bovendien een beetje neer op het boek als cadeau. Zij zien dat meer een soort veredelde cadeaubon. Een boek is niet stoffelijk en niet bruikbaar genoeg. Je gebruikt het bovendien niet meer dan een keer.
Wil je niet liever een paar mooie theedoeken of pannenlappen? Daar doe je meer mee. Het krijgen van pannenlappen is weer een andere blog, maar wat mij betreft mogen ze die dingen digitaliseren in plaats van boeken. Ik zie een pannenlap niet al een werkelijk cadeau. Een pan, een goed mes, een speciaal kookboek, daar kan ik wel van genieten, van het vooruitzicht van de lekkere dingen die ik daarmee ga maken. Maar de pannenlap en de theedoek, dragen niet bij aan mijn culinaire voorpret, die vergelijkbaar is met de voorpret bij het krijgen van een goed boek. Dus bij de vraag, wil je misschien pannenlappen, antwoord ik geheel naar waarheid:
`Nee dank je ik heb al een pannenlap.'
Het plezier van een boek cadeau geven, is overigens bijna even groot als bij een boek ontvangen.
Dat begint bij het uitzoeken van de beste titel voor de ontvanger. Die beste titel kost dankzij de vaste boekenprijs altijd net een paar euro meer dan je cadeaubudget, maar a la, dit is wel hét boek voor haar.
`Voor haar´ zeg ik bewust, want een boek geef ik over het algemeen eerder aan een vrouw dan aan een man.
Er zijn altijd uitzonderingen. Aan vrouwelijke mannen geef ik ook boeken. Grapje! Nee, boeken cadeau krijgen, is niet stoer, dan liever een Black en Decker, of is dat een mannelijke pannenlap, heren?
Je kunt natuurlijk het World Guinness book of Records cadeau geven of andere `echte` cadeauboeken met dubbelzinnige wc moppen of 200 Formule 1 wagens van de Slegte, dat zijn mannencadeauboeken, maar alleen voor mensen die niets beters kunnen verzinnen. En eerder het initiatief van een man dan van een vrouw.
`Hé schat, zullen we een moppenboek cadeau doen? Voor op de wc, vindt ie vast leuk.'
Dat is dus een mannenvoorstel, en een voorstel dat je alleen doet bij vage kennissen, waar je geen grote boekenkast in de kamer vermoedt. Zo'n moppenboek, valt in de categorie flesje wijn van de Aldi, wit zoet.
Ik kan het niet met cijfers staven, maar ik denk ook dat over het algemeen meer vrouwen dan mannen een boek cadeau doen. Als dit waar is, vertekent het wellicht ook de cijfers dat vrouwen meer lezen dan mannen. Want wie koopt de cadeaus? Juist.
